Menu

Tuyến Trùng Hại Rễ Cà Phê: Cách Nhận Biết và Biện Pháp Quản Lý Hiệu Quả

Tuyến trùng hại rễ cà phê là nỗi lo ngại của mọi bà con nông dân trong khi cà phê mang giá trị to lớn cho ngành nông nghiệp Việt. Ảnh hưởng của tuyến trùng hại rễ gây ra không hề nhỏ, có thể suy giảm năng suất và chất lượng cà phê trầm trọng, tốn chi phí sản xuất và kinh tế của bà con. 

Nhận thấy được những băn khoăn, lo ngại của mọi nhà nông, AT xin chia sẻ, cung cấp các kiến thức, kinh nghiệm từ đặc điểm tuyến trùng, triệu chứng chúng gây ra,… cho đến cách phòng trừ hiệu quả. Mong rằng những gì AT chia sẻ dưới bài viết này sẽ giúp bà con có một nền nông nghiệp vững chắc!

Contents

Tuyến trùng hại rễ cà phê tại Việt Nam

Câu chuyện có thật

Để hiểu rõ hơn về tuyến trùng rễ cà phê, chúng tôi – những kỹ sư nông nghiệp của AT đã có một chuyến hành trình vào thăm vườn cà phê Đắk Lắk. Nơi được mệnh danh là “vàng đen” với hàng ngàn hecta cà phê của các nông hộ uy tín trên thị trường. 

Tại đây, chúng tôi có cơ hội gặp mặt anh Nguyễn Bính Bá – chủ của hơn 3 hecta cà phê và gắn bó hơn 20 năm ở đây. Anh chia sẻ:

“Gia đình tôi sống và gắn bó mảnh đất cà phê ở đây đã hơn 20 năm. Mọi nguồn thu nhập chính chủ yếu từ vườn cà phê này mà ra. Những mùa vụ đầu cây cho năng suất rất cao và chất lượng. Thế nhưng, 3 năm trở lại đây không còn được như vậy. 

Cây còi và chậm phát triển hơn rất nhiều, lá vàng, ra hoa chậm và quả bị rụng nhiều, thậm chí có cây chết. Tôi đã bón đủ loại phân, phun đủ loại thuốc bảo vệ thực vật nhưng tình hình càng nghiêm trọng dù thực hiện nhiều biện pháp. 

Cho đến khi cán bộ khuyến nông đến thăm vườn và khuyên nên kiểm tra rễ cây. Và nhận ra các rễ cây đào lên bị sưng to, có các nốt u sần, rễ biến dạng dù là rễ to hay nhỏ. Có rễ còn bị thối, mùi hôi tanh. Cán bộ chẩn đoán cà phê bị tuyến trùng rễ tấn công và tình trạng bệnh diễn ra trong thời gian khá dài”

Anh Bá chủ quan không hề nghĩ năng suất và chất lượng vườn cà phê bị thiệt hại mấy năm nay của mình từ gốc rễ gây ra. Với các giải pháp được khuyên dùng, vườn cà phê dù đã được cứu kịp thời nhưng năng suất chưa thể cao như trước do chưa phục hồi hoàn toàn các cây bệnh.

Trường hợp của anh Bá là hồi chuông cảnh tỉnh cho bà con nông dân Việt Nam, tránh chủ quan mà không theo dõi, xác định kịp thời bệnh trạng của cây. Sự nguy hiểm từ tuyến trùng rễ không hề đơn giản. 

Vậy nên phải nhận thức rõ chúng là ai, chúng như thế nào để phòng ngừa, bảo vệ vườn cà phê của mình!

“Thủ phạm” trong ngành nông nghiệp Việt: Tuyến trùng rễ?

Tuyến trùng thuộc ngành giun tròn, là động vật không xương sống với kích thước nhỏ chỉ 1mm. Chúng chỉ thấy được khi quan sát dưới ống kính hiển vi chứ không thể nhìn bằng mắt thường.

Chúng hại rễ gây ra hiện tượng các nốt u sần, cục, bướu ở rễ. Khiến rễ yếu không thể hấp thụ nước và dinh dưỡng cho cây phát triển. Vì chúng có kích thước khá nhỏ nên khi quan sát tình trạng rễ cây mới biết cây có bị tuyến trùng tấn công hay không.

Có 2 loại tuyến trùng:

  • Tuyến trùng có lợi: Là các vi sinh vật như giun hoặc các loài vi sinh ức chế các loại sâu bệnh hại và phân giải các chất khó tiêu cho cây hấp thụ, tăng độ phì nhiêu màu mỡ cho cây.
  • Tuyến trùng có hại (rễ): Là các vi sinh vật gây hại cho thực vật (ký sinh có hại) chích, hút, bơm độc vào rễ, thân, lá khiến cây sưng rễ, giảm năng suất và chất lượng.

Tuyến trùng hại rễ cà phê

Hình thức ký sinh của tuyến trùng 

  • Nội ký sinh: Tuyến trùng sống và phát triển trong mô rễ cây gây ra hiện tượng rễ sần, sưng, u cục làm giảm khả năng hút dinh dưỡng và nước
  • Ngoại ký sinh: Tuyến trùng chích, hút từ bên ngoài rễ khiến cây sinh trưởng và phát triển chậm, rễ bị biến dạng, hấp thu kém
  • Bán nội ký sinh: Tuyến trùng vừa sống được trong và ngoài mô cây cà phê để hút dinh dưỡng và sinh sôi. Gây ra các hiện tượng u sần, bướu và cây phát triển kém, vàng lá.

Vòng đời của tuyến trùng rễ cà phê

Giai đoạn trứng: 

  • Hình bầu dục hoặc tròn và có lớp vỏ cứng. Được đẻ trực tiếp trong đất gần rễ cây hoặc trong mô cây như loài bán nội ký sinh.
  • Thường đẻ một hoặc nhiều trứng được chứa trong túi trứng (lớp bảo vệ). 
  • Trong điều kiện bất lợi, trứng tuyến trùng có thể tồn tại trong một thời gian dài 1 – 2 năm.

Giai đoạn ấu trùng: 

  • Thường trải qua 4 giai đoạn, trong đó giai đoạn thứ 2 dễ gây hại cho rễ cây nhất
  • Những giai đoạn sau kích thước ấu trùng sẽ lớn hơn giai đoạn trước

Giai đoạn trưởng thành:

  • Tuyến trùng trưởng thành có khả năng sinh sôi và phát triển tạo 1 vòng lặp phát triển tiếp

Báo động! Tốc độ lây lan của tuyến trùng hại rễ cà phê

Mật độ tuyến trùng hại rễ cà phê tương ứng tỉ lệ thuận với số lượng rễ cây trong vườn. Mật độ càng cao, tỷ lệ gây hại càng nặng. Tuy nhiên chúng phải đạt đến số lượng nhất định mới bắt đầu tấn công cây.

Vì mật độ tuyến trùng cao nên khả năng lây lan nhanh và rộng qua các rễ cây trong đất. Từ cây này sang cây khác, lan với tốc độ chóng mặt nên nếu không xử lý và phát hiện kịp thời dễ khiến cây chết.

Mức độ nguy hại do “kẻ hủy hoại nông nghiệp” tuyến trùng rễ cà phê gây nên

Có thể thấy, nếu tuyến trùng rễ không được phòng ngừa điều trị kịp thời có thể khiến bà con nông dân bị ảnh hưởng nặng nề dựa vào tốc độ phát bệnh và đặc tính của nó:

Cây suy yếu, đề kháng kém

  • Tuyến trùng tấn công vào rễ, hút chích và bơm các độc tố vào khiến rễ xuất hiện các nốt sần, u cục, bướu với kích thước lớn nhỏ khác nhau. 
  • Rễ cây bị biến dạng, thối giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng
  • Rễ cây yếu làm quá trình sinh trưởng  cây chậm phát triển, còi, héo úa và dễ mắc bệnh do các tác nhân gây nên (vi khuẩn, nấm hại, virus).

Giảm năng suất và chất lượng cà phê:

  • Trường hợp tuyến trùng rễ cà phê bùng phát mạnh mẽ, bà con không điều trị kịp thời sẽ làm giảm hơn 80% năng suất mùa vụ. 
  • Rễ cây bị tác động khiến cây không hấp thụ được nước và dinh dưỡng để phát triển, không ra hoa đậu quả hoặc chất lượng hạt kém chất lượng, bé, lép kẹp, không đầy đặn.

Tác động kinh tế và chi phí sản xuất:

  • Chất lượng hạt cà phê kém không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và giảm giá trị khi đem ra ngoài thị trường. 
  • Ảnh hưởng nặng đến uy tín thương hiệu cà phê Việt.
  • Tình trạng tuyến trùng hại rễ cà phê trầm trọng khiến bà con phải chi một khoản tiền lớn mua thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thiết bị canh tác, nhân công,… để xử lý bệnh. 

Tuyến trùng hại rễ cà phê

Vườn cà phê “kêu cứu”: Nhận diện dấu hiệu của tuyến trùng hại rễ cà phê

Để có thể xử lý dứt điểm tuyến trùng hại rễ cà phê, bà con cần hiểu rõ các biểu hiện trên cây, qua các giai đoạn tuyến trùng gây hại. 

Rễ cây

  • Rễ có các nốt sưng, u sần, bướu nhiều kích thước khác nhau
  • Có hiện tượng thối đen và bị biến dạng có mùi hôi tanh nhẹ
  • Rễ cà phê bị giòn khô và dễ đứt gãy

Thân cây

  • Thân cây cà phê còi cọc, yếu, kém phát triển
  • Dễ đổ ngã và không có khả năng chống chịu bệnh cao
  • Thân héo rũ cong rũ về 1 hướng
  • Chồi non ít hoặc không phát triển
  • Ra hoa kém, hạt không chất lượng, lép kẹp, nhỏ

Lá cây

  • Tuyến trùng rễ cà phê khiến lá trông khô héo, vàng lá và dễ rụng 
  • Không quang hợp tốt 

Bạn có biết? Tuyến trùng hại rễ cà phê dễ nhầm với bệnh khác ở rễ?

Rễ là bộ phận quan trọng dễ bị tấn công bởi nhiều tác nhân khác nhau nên gây ra nhiều hiện tượng bệnh khác nhau. Tuy nhiên, vẫn có một số triệu chứng giống nhau nên bà con chủ quan sẽ “chẩn đoán” sai bệnh của cây và khó điều trị sau này.

Một số bệnh ở rễ cây phổ biến:

Bệnh thối rễ do nấm:

  • Rễ cây mềm nhũn, thối đen và có mùi hôi tanh 
  • Không có nốt u sần, bướu như tuyến trùng rễ
  • Tốc độ lan nhanh và rộng
  • Thân cây còi cọc kém phát triển, rụng lá ồ ạt nếu bệnh nặng và vàng lá 

Bệnh lở cổ rễ:

  • Do nấm gây hại Phytophthora 
  • Cổ rễ bị teo thắt và thối đen, không bị sưng, u sần như tuyến trùng
  • Tốc độ lây lan rộng và nhanh
  • Chậm phát triển, sinh trưởng kém, dễ bị đổ rạp do rễ và thân yếu
  • Vàng lá, héo, khô và rụng nhiều nếu bệnh nặng

Dựa vào các biểu hiện ở mỗi bệnh ở trên, bà con nên theo dõi và quan sát kĩ để xác định chính xác tình trạng bệnh của cây. Như vậy mới điều trị và phòng ngừa có hiệu quả.

Tuyến trùng hại rễ cà phê

Điều gì khiến tuyến trùng hại rễ cà phê “lộng hành” trong nông nghiệp

Bất cứ điều gì xảy ra cũng đều có lý do cả. Không phải tự nhiên tuyến trùng lộng hành vườn cà phê khiến bà con “toát mồ hôi” vì chúng. Muốn phòng ngừa và điều trị tuyến trùng hại rễ cà phê hiệu quả, bà con cần xác định được nguồn gốc gây ra bệnh tuyến trùng rễ. 

Nói cách khác, xem điều kiện thích hợp để tuyến trùng phát triển gây hại cho cà phê như thế nào:

Điều kiện thời tiết, môi trường

Tuyến trùng rễ cà phê xuất hiện quanh năm nhưng chủ yếu sẽ phát triển và sinh sôi vào đầu và giữa mùa mưa. 

Chúng ưa đất có độ ẩm cao đặc biệt là đất có hệ thống thoát nước kém, đất ẩm ướt là môi trường lý tưởng cho tuyến trùng. Mật độ tuyến trùng thường cao trong loại đất có độ pH thấp (dưới 5.5).

Kỹ thuật canh tác

Nhiều bà con chủ quan không vệ sinh vườn kĩ trước khi trồng cây khiến các mầm mống gây bệnh vẫn còn tồn tại trong đất. Đặc biệt là trứng và ấu trùng của tuyến trùng, chỉ cần điều kiện môi trường thuận lợi chúng sẽ phát triển mạnh mẽ.

Hay việc trồng liên tiếp một loại cây từ vụ này qua vụ khác trên một diện tích đất sẽ tạo môi trường phát triển cho tuyến trùng từ mùa vụ này sang mùa vụ khác.

Hành trình phòng ngừa tuyến trùng hại rễ cà phê hiệu quả

Sau khi đi qua một lượt từ đặc điểm, triệu chứng bệnh tuyến trùng gây ra, nguyên nhân và các thiệt hại khôn lường, AT sẽ đưa bà con cùng khám phá hành trình phòng ngừa tuyến trùng hại rễ cà phê hiệu quả nhất.

Trong nông nghiệp, kỹ thuật canh tác luôn là nền tảng vững chắc để phòng trừ tuyến trùng rễ cà phê, đảm bảo năng suất và chất lượng tốt cho bà con nông dân.

Một số bước canh tác đúng kỹ thuật bà con cần lưu ý:

Chọn giống:

  • Ưu tiên lựa chọn các loại giống sạch, khỏe, chống chịu bệnh tốt, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng
  • Tránh dùng giống bệnh từ các mùa vụ trước
  • Tùy từng khu vực, vị trí địa lý để chọn giống phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, thời tiết,… ở nơi bà con ở

Vệ sinh, cải tạo vườn:

  • Không trồng cà phê trên đất đã nhiễm bệnh ở mùa vụ trước
  • Phơi ải trong một thời gian dài dưới nắng gắt, nhiệt độ cao sẽ diệt hết mầm mống gây bệnh. Đặc biệt là trứng và ấu trùng còn sót trong đất.
  • Bón lót bằng vôi, phân chuồng để cân bằng độ pH đất, tăng độ phì nhiêu, màu mỡ và tạo môi trường cho các vi sinh vật có lợi sinh sôi và phát triển
  • Nên cải tạo vườn có hệ thống thoát nước tốt vì tuyến trùng thích nghi với môi trường đất ẩm, thoát nước kém

Bón phân cân đối:

  • Không bón thừa đạm (ure) vì khiến cây yếu, nứt rễ khiến tuyến trùng có cơ hội xâm nhập vào bên trong cao
  • Bổ sung các phân vi lượng Bo, Kẽm,… để nâng cao đề kháng cho cây, giúp cây cứng cáp, chống chịu được các tác nhân gây bệnh (sâu, nấm, vi khuẩn,…)
  • Cần bón đúng liều lượng và đúng cách để đảm bảo cây hấp thụ tốt, đất phì nhiêu tạo môi trường vi sinh vật có lợi phát triển, hạn chế được tuyến trùng rễ cà phê

Trồng luân canh:

  • Trồng các loại cây không phải là ký chủ của tuyến trùng như cây họ đậu, bắp, cà chua, … trước khi trồng lại cà phê
  • Giữ cỏ trong vườn cà phê để phân tán tuyến trùng sang cỏ, tránh tấn công tập trung vào các cây cà phê chính

Chú ý: 

  • Nên thăm vườn thường xuyên, theo dõi, quan sát các triệu chứng bệnh ở cây để xử lý, phòng ngừa kịp thời.
  • Không được chủ quan thấy tình hình bệnh dần khỏe mà không theo dõi, kiểm tra cây thường xuyên
  • Tránh bệnh trở nặng khiến việc điều trị khó khăn về sau.

Tuyến Trùng Hại Rễ Cà Phê

“Cấp cứu” khi tuyến trùng hại rễ cà phê bùng phát nặng

Chỉ khi nhìn vào tình trạng rễ mới xác định được cà phê do tuyến trùng gây nên. Khi phát hiện, bệnh đã trở nặng do triệu chứng trên cây khiến ta xác định nhầm bệnh khác và điều trị không hiệu quả.

Hiểu được điều đó, AT có mặt ở đây để giúp bà con “cấp cứu” vườn cà phê bị tuyến trùng rễ bùng phát mạnh mẽ.

Giải pháp khẩn cấp: Dùng thuốc hóa học trị tuyến trùng

Việc áp dụng các biện pháp hóa học là cần thiết khi bệnh tuyến trùng rễ bùng phát mạnh mẽ. Bà con có thể sử dụng các hoạt chất Ethoprophos, Chlorpyrifos ethyl,… 

Tuy nhiên chúng có thể gây hại cho các vi sinh có lợi trong đất như giun do độc tính khá cao. Bà con cần lưu ý khi sử dụng thuốc hóa học vì có thể gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng. 

Trên thị trường có rất nhiều loại thuốc đặc trị tuyến trùng hại rễ nên mọi người tìm hiểu kỹ nguồn gốc thuốc rõ ràng, xin ý kiến của chuyên gia để điều trị tuyến trùng hại rễ cà phê. Việc sử dụng thuốc hóa học lâu dài sẽ khiến các tác nhân gây bệnh trở nên kháng thuốc và gây khó khăn trong quá trình điều trị về sau. 

Trong nền móng nông nghiệp hiện đại bây giờ, AT luôn hướng bà con sử dụng phương pháp sinh học hiệu quả để phòng còn hơn trừ, đảm bảo đạt năng suất và chất lượng cao trong các mùa vụ.

An toàn, lành mạnh cùng giải pháp sinh học 

Hiện nay, Việt Nam luôn hướng đến một nền nông nghiệp xanh vững chắc, an toàn và lành mạnh. 

Nhận rõ được điều đó, AT đưa ra giải pháp tối ưu nhất đến quý bà con đó là sử dụng hoạt chất đối kháng, diệt tuyến trùng cà phê: Trichoderma spp, Paecilomyces spp, Verticillium, Bacillus spp,…

Cơ chế hoạt động của các nấm diệt tuyến trùng:

  • Bám vào trứng để tấn công, hoặc tấn công trực tiếp vào ấu trùng và tuyến trùng trưởng khiến chúng chết
  • Kìm hãm sự phát triển của tuyến trùng hoặc tiết ra các chất độc khiến chúng ăn, suy yếu mà chết

Bà con có thể tham khảo một số loại chế phẩm sinh học chứa các nấm, vi sinh đối kháng đặc trị được tuyến trùng hại rễ cà phê trên thị trường và sử dụng theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.

Giải pháp sinh học giúp phòng ngừa và trị tuyến trùng rễ an toàn, không gây ô nhiễm môi trường và sức khỏe của người dùng. Vừa có hiệu quả về lâu về dài, giúp cây sinh trưởng vững chắc, đảm bảo được chất lượng nông sản. 

AT tự hào nghiên cứu và cho ra chế phẩm sinh học giải quyết nỗi lo của bà con nông dân với Padave WP – thuốc sinh học trị tuyến trùng rễ giúp phục hồi và bảo vệ rễ, diệt mọi tuyến trùng gây hại. Một lựa chọn hoàn hảo cho vườn cà phê của mình!

Bà con hãy lựa chọn và tin yêu các giải pháp sinh học an toàn, lành mạnh. Nhớ rằng “phòng còn hơn chữa” để có một nền nông nghiệp vững chắc!

Giải đáp

Phun thuốc sinh học AT trị tuyến trùng hại rễ cà phê có tác dụng luôn không?

Trả lời: Không nhé! Thuốc sinh học cần một thời gian (5 – 10 ngày) để phát tác dụng chứ không thể vừa phun là có hiệu quả ngay được. Khi phun xong, thuốc sẽ ngấm dần vào đất và các nấm đối kháng trong thuốc sẽ bắt đầu tấn công trứng, ấu trùng hoặc tuyến trùng trưởng thành để tiêu diệt.

Quá trình này sẽ mất một khỏang thời gian để phát huy công dụng. Tuy thời gian phát tác dụng chậm nhưng đảm bảo an toàn cho sức khỏe người dùng, không gây ô nhiễm môi trường và hiệu quả về lâu về dài.

Chi phí thuốc đặc trị tuyến trùng hại rễ cà phê có đắt không?

Trả lời: Chi phí trị tuyến trùng rễ hại cà phê dao động trong tầm khoảng 250k đến hơn 300k 1 lọ 500ml – 1 lít.

Tùy vào tình trạng mức độ bệnh và diện tích vườn cà phê để xem xét sử dụng một lượng thuốc phù hợp. Với mức độ tuyến trùng bùng phát nặng có thể sẽ tốn kém chi phí hơn về lượng thuốc và mật độ cây bệnh.

Có biện pháp gì giảm thiệt hại khi tuyến trùng cà phê bùng phát nặng?

Trả lời: Khi bùng phát nặng rất khó điều trị vì lúc này, tuyến trùng rễ lan rộng khắp diện tích vườn cà phê và khó kiểm soát. Mùa vụ cà phê có thể mất trắng toàn bộ, thiệt hại trầm trọng.

Giải pháp tốt nhất trong trường hợp này là sử dụng thuốc hóa học đặc trị tùy theo mức độ tình trạng bệnh nặng nhẹ. Nhưng chỉ phục hồi được những cây chưa hoàn toàn nhiễm nặng, gần chết, chứ không hoàn toàn “chữa khỏi” dứt điểm.

Kết luận

Tuyến trùng hại rễ cà phê là mối lo đáng ngại với toàn thể nông dân Việt Nam nhưng nếu được xử lý hiệu quả bằng việc phòng chống khoa học, thì mối lo bệnh abc sẽ tan biến. 

Nên nhớ “phòng bệnh tốt hơn chữa bệnh”, việc canh tác bền vững và an toàn như chọn giống kháng bệnh, bón phân cân đối,… luôn là nền tảng vững chắc. 

Kịp thời áp dụng các phương pháp hóa học khi có dấu hiệu bệnh nặng là chìa khóa bảo vệ chất lượng và năng suất cho nền nông nghiệp xanh nước nhà.

 

0

Giỏ hàng

Giỏ hàng của bạn hiện tại chưa có sản phẩm nào.

Thành tiền: 0VND
0972563448
icons8-exercise-96 challenges-icon chat-active-icon
chat-active-icon