Trong quá trình canh tác sầu riêng, 3 năm đầu tiên chính là giai đoạn “vàng” để định hình sự phát triển lâu dài cho vườn cây. Đây không chỉ là thời điểm cây bén rễ, tạo bộ tán khỏe mạnh mà còn quyết định trực tiếp đến năng suất, chất lượng và tuổi thọ của cả vườn sầu riêng sau này.
Đặc biệt ở Tây Nguyên, với đặc thù khí hậu khắc nghiệt và đất đai đa dạng, việc bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu lại càng quan trọng và đòi hỏi sự chính xác, khoa học.
Trong bài viết này, bà con sẽ được hướng dẫn từ A – Z về: cách bón phân cho sầu riêng con, lịch bón phân hợp lý, cùng những lưu ý quan trọng về dinh dưỡng cần thiết để cây sinh trưởng mạnh mẽ, hạn chế sâu bệnh, nâng cao sức đề kháng và cho năng suất vượt trội trong những năm tiếp theo.
Contents
Trong thời kỳ này, cây tập trung phát triển bộ rễ ăn sâu và lan rộng, đồng thời hình thành thân, cành, tán lá. Nếu được chăm sóc và bón phân đúng cách, cây sẽ có rễ khỏe, tán đều, thân cứng cáp, tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn kinh doanh sau này.
Ngược lại, nếu bà con bỏ qua hoặc bón phân không hợp lý, cây dễ còi cọc, bộ rễ yếu, tán lá không cân đối, dẫn đến năng suất thấp, tuổi thọ vườn giảm.
Trong 3 năm đầu, cây sầu riêng con đòi hỏi một lượng dinh dưỡng cân đối để nuôi cả bộ rễ lẫn thân lá. Các nguyên tố đa lượng như N (đạm), P (lân), K (kali) và các chất hữu cơ đóng vai trò rất quan trọng:
Khí hậu Tây Nguyên có hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Đây chính là thách thức lớn trong việc bón phân cho sầu riêng con. Trong mùa mưa, phân bón dễ bị rửa trôi gây lãng phí và cây không hấp thụ được. Ngược lại, mùa khô đất nứt nẻ, thiếu ẩm khiến phân khó tan, rễ khó hút chất dinh dưỡng.
Bên cạnh đó, nhiều bà con còn gặp khó khăn về kỹ thuật, chưa nắm rõ liều lượng và tỷ lệ phân bón phù hợp cho từng năm tuổi, dẫn đến tình trạng bón thừa hoặc thiếu. Một số hộ trồng sầu riêng còn phụ thuộc nhiều vào phân hóa học, ít chú trọng bổ sung phân hữu cơ, khiến đất chai cứng, vi sinh vật giảm, lâu dài cây sinh trưởng kém.
Đất Tây Nguyên đa phần là đất đỏ bazan giàu dinh dưỡng nhưng lại có đặc tính thoát nước nhanh. Điều này có lợi cho bộ rễ ăn sâu của sầu riêng nhưng cũng dễ khiến chất dinh dưỡng bị rửa trôi trong mùa mưa. Bên cạnh đó, mùa khô kéo dài gây thiếu ẩm, làm phân khó tan.
Vì vậy, bà con cần chú trọng kết hợp bón phân vô cơ với phân hữu cơ, vừa cung cấp dinh dưỡng, vừa cải tạo đất, giữ ẩm tốt hơn. Đồng thời, cần chia nhỏ lần bón để cây hấp thụ dần, tránh thất thoát.
Trong 3 năm đầu, bà con cần đảm bảo tỷ lệ phân NPK cân đối theo từng giai đoạn phát triển của cây. Năm thứ nhất ưu tiên đạm để thúc đẩy lá, năm thứ hai cân bằng giữa đạm – lân – kali để vừa phát triển rễ vừa nuôi thân, sang năm thứ ba tăng cường kali để thân cứng, tán khỏe.
Song song đó, bà con không thể thiếu phân hữu cơ hoai mục, phân chuồng ủ, phân vi sinh để cải tạo đất, tăng độ mùn, giúp đất tơi xốp, giàu vi sinh vật có lợi. Việc bón hữu cơ đều đặn còn hạn chế sâu bệnh tấn công rễ, giúp cây khỏe mạnh và sinh trưởng ổn định hơn.
Nhiều bà con Tây Nguyên còn mắc một số sai lầm khi bón phân cho sầu riêng con như:
Những nguyên tắc này nếu được áp dụng đúng sẽ giúp cây sầu riêng con ở Tây Nguyên phát triển bền vững, ít sâu bệnh và cho năng suất cao trong giai đoạn kinh doanh sau này.
Trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, việc bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu ở Tây Nguyên không chỉ là công việc thường nhật mà còn quyết định đến sức khỏe lâu dài của cây. Để cây sinh trưởng cân đối, bà con cần hiểu rõ vai trò của từng nhóm dinh dưỡng và cung cấp đúng liều lượng.
Đạm là yếu tố dinh dưỡng chủ lực giúp cây sầu riêng con phát triển bộ lá xanh mướt, thân cành khỏe mạnh. Trong 3 năm đầu, nhu cầu đạm của cây khá cao, đặc biệt vào mùa mưa khi tốc độ sinh trưởng nhanh. Nếu thiếu đạm, lá cây vàng úa, thân còi cọc, giảm khả năng quang hợp. Tuy nhiên, thừa đạm lại khiến cây mềm yếu, dễ nhiễm sâu bệnh. Do đó, bà con cần kết hợp đạm cân đối với lân, kali và hữu cơ để cây vừa khỏe vừa chống chịu tốt.
Trong cách bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu, lân giữ vai trò đặc biệt quan trọng ở năm đầu tiên. Dinh dưỡng này giúp bộ rễ tơ phát triển mạnh, ăn sâu và lan rộng, từ đó tăng khả năng hút nước và dưỡng chất.
Thiếu lân, rễ cây kém phát triển, ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống lâu dài. Lân còn thúc đẩy quá trình ra chồi, phân hóa mầm hoa cho giai đoạn sau, vì vậy bà con cần duy trì bón phân lân kết hợp với phân hữu cơ và vôi để tăng hiệu quả.
Kali đóng vai trò điều hòa nước, tăng sức đề kháng, giúp cây sầu riêng con chống chọi với khí hậu khắc nghiệt của Tây Nguyên. Bón đủ kali giúp thân cây cứng cáp, lá dày xanh bóng, hạn chế rụng lá và giảm nguy cơ sâu bệnh. Ngược lại, thiếu kali cây dễ héo khi gặp hạn, lá cháy xém mép, quả non dễ rụng về sau. Bà con nên chú trọng kali ở giai đoạn năm thứ 2 và 3, khi cây bắt đầu hoàn thiện khung tán.
Ngoài NPK, cây sầu riêng con còn cần các dưỡng chất trung lượng và vi lượng. Canxi giúp rễ và thành tế bào cứng chắc, hạn chế nấm bệnh xâm nhập. Magie là thành phần cấu tạo diệp lục, giữ cho lá xanh tốt, tăng khả năng quang hợp. Lưu huỳnh tham gia hình thành protein và tăng hương vị quả về sau.
Các nguyên tố vi lượng như Kẽm (Zn), Sắt (Fe), Bo (B), Đồng (Cu) tuy cần ít nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sự cân đối dinh dưỡng và sức sống của cây. Nếu thiếu, cây biểu hiện lá nhỏ, vàng gân hoặc dễ khô ngọn.
Ngoài việc hiểu dinh dưỡng, bà con cần chọn đúng loại phân bón và sử dụng hợp lý để cây phát triển bền vững. Mỗi nhóm phân có vai trò khác nhau, nên kết hợp linh hoạt để mang lại hiệu quả tối ưu.
Trong bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu ở Tây Nguyên, phân hữu cơ đóng vai trò không thể thay thế. Hữu cơ giúp đất tơi xốp, tăng mùn, giữ ẩm tốt và cải thiện hệ vi sinh vật đất. Các loại phân hữu cơ phổ biến gồm: phân chuồng hoai mục, phân gà ủ vi sinh, phân xanh và phân hữu cơ vi sinh thương mại. Bà con nên bón hữu cơ 2 – 3 lần/năm, kết hợp phủ gốc bằng rơm rạ hoặc cỏ khô để giữ ẩm.
Phân vô cơ giúp cung cấp nhanh các dưỡng chất đa lượng như N, P, K. Trong 3 năm đầu, bà con nên dùng NPK cân đối (16-16-8, 20-20-15) hoặc kết hợp Ure, DAP, Kali theo từng giai đoạn sinh trưởng. Lưu ý: không bón dồn liều cao, tránh làm cháy rễ; nên hòa tan phân hoặc trộn đều với đất ẩm để cây hấp thụ tốt.
Đây là lựa chọn ngày càng phổ biến ở Tây Nguyên. Phân vi sinh chứa vi khuẩn có lợi, giúp phân giải chất khó tan, tăng cường dinh dưỡng sẵn có trong đất. Chế phẩm sinh học như Trichoderma giúp hạn chế nấm bệnh hại rễ, tăng sức đề kháng cho cây. Bà con nên kết hợp phân vi sinh cùng phân hữu cơ để tăng hiệu quả lâu dài.
Đất Tây Nguyên thường chua do mưa nhiều, rửa trôi dinh dưỡng. Vì vậy, việc bón vôi định kỳ (2 – 3 năm/lần) là cần thiết để hạ phèn, khử chua, bổ sung canxi và magie. Kết hợp vôi với lân giúp bộ rễ khỏe, đất tơi xốp, cây phát triển cân đối. Đây cũng là biện pháp giúp giảm nấm bệnh, tăng tuổi thọ vườn sầu riêng.
Trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, lịch bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu ở Tây Nguyên cần được xây dựng khoa học và hợp lý. Mỗi năm, cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau để phát triển hệ rễ, thân lá và tán cây, vì vậy bà con cần nắm rõ cách bón phân đúng để sầu riêng con phát triển khỏe mạnh, ít sâu bệnh.
Ngay sau khi trồng, cây sầu riêng con cần nguồn dinh dưỡng dồi dào để bén rễ và hình thành bộ lá đầu tiên. Bà con nên sử dụng phân hữu cơ hoai mục (phân chuồng, phân gà, phân trùn quế) để cải tạo đất, bổ sung mùn và tạo hệ vi sinh có lợi. Bên cạnh đó, cần kết hợp NPK cân đối (theo công thức 16-16-8 hoặc 20-20-15) với lượng nhỏ, chia nhiều lần bón. Đặc biệt, cần bổ sung vi lượng như Bo, Zn, Mn để giúp cây con cứng cáp, ít rụng lá non.
Trong 1–3 tháng đầu, chỉ nên bón phân quanh mép hố trồng, cách gốc 20–30 cm để tránh cháy rễ non. Phân hữu cơ nên trộn đều vào đất trước khi trồng, sau đó mỗi tháng có thể bổ sung một lớp mỏng quanh gốc. Với phân NPK, chia thành 4–5 lần bón/năm, hòa loãng để tưới nhằm tăng hiệu quả hấp thụ. Bà con lưu ý kết hợp tưới nước giữ ẩm đều để phân bón phát huy hết tác dụng.
Khi bước sang năm thứ 2, cây đã bén rễ chắc, bắt đầu phát triển mạnh tán lá. Lúc này cần tăng lượng đạm (N) để thúc đẩy sinh trưởng, đồng thời bổ sung lân (P) giúp rễ ăn sâu và lan rộng. Tỷ lệ NPK khuyến nghị là 20-10-10 hoặc 18-12-6, chia thành 4–5 lần bón. Mỗi lần bón từ 200–300g/cây, kết hợp phân hữu cơ hoai mục 5–7 kg/cây/năm.
Trong giai đoạn này, bà con cần song song thực hiện tỉa bỏ các cành vượt, cành sâu bệnh để tán cây phân bố đều ánh sáng. Sau khi tỉa cành, nên bổ sung phân hữu cơ và NPK để cây phục hồi nhanh. Việc tạo tán kết hợp bón phân giúp cây phân bổ dinh dưỡng hợp lý, bộ khung tán cân đối, hạn chế sâu bệnh hại.
Ở năm thứ 3, sầu riêng con đã có tán rộng và rễ khỏe. Cần tăng cường kali (K) để giúp cây cứng cáp, dẻo dai và tăng khả năng chống chịu. Bà con có thể áp dụng công thức NPK 16-16-16 hoặc 15-15-20, mỗi năm bón 4–5 lần, liều lượng 400–600g/cây/lần. Ngoài ra, cần bổ sung vôi bột 1–2 kg/cây/năm để cải tạo đất, hạn chế nấm bệnh.
Năm thứ 3, cây dễ bị sâu bệnh do tán lá rậm và mùa mưa kéo dài ở Tây Nguyên. Do đó, ngoài bón NPK và phân hữu cơ, bà con nên bổ sung chế phẩm sinh học Trichoderma để ức chế nấm hại rễ, đồng thời kết hợp phân vi sinh để tăng sức đề kháng. Sau mỗi đợt bón phân, cần kiểm tra lá và rễ để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường.
Để bón phân cho sầu riêng con 3 năm đầu ở Tây Nguyên đạt hiệu quả cao, bà con cần áp dụng đúng kỹ thuật theo từng phương pháp và mùa vụ.
Phân bón nên được rải quanh tán lá, cách gốc 30–50 cm để rễ non dễ hấp thụ. Sau đó lấp một lớp đất mỏng hoặc tủ rơm rạ để giữ phân không bị rửa trôi. Với phân hữu cơ, nên bón vào đầu mùa mưa để phân kịp hoai mục, giải phóng dinh dưỡng.
Bón phân lá là biện pháp bổ sung nhanh vi lượng và dinh dưỡng trong thời điểm cây thiếu hụt. Nên phun phân bón lá vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh nắng gắt. Thời điểm thích hợp là khi cây ra đọt non hoặc sau khi tỉa cành. Tuy nhiên, bón phân lá chỉ mang tính hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn bón gốc.
Bón phân cho sầu riêng con đúng loại, đúng liều lượng là nền tảng quan trọng. Tuy nhiên, để cây hấp thụ tối đa dưỡng chất, bà con nên áp dụng thêm một số kỹ thuật bổ trợ. Đây chính là “bí quyết vàng” giúp tăng hiệu quả sử dụng phân bón, tiết kiệm chi phí và giúp vườn sầu riêng con khỏe mạnh ngay từ giai đoạn kiến thiết cơ bản.
Đối với sầu riêng con, bộ rễ còn non yếu, khả năng hút dinh dưỡng chưa mạnh. Nếu bón phân mà đất khô hạn, phân sẽ khó tan, rễ không hút được, thậm chí còn gây cháy rễ. Vì vậy, bà con nên:
Cách tưới kết hợp bón phân không chỉ tăng hiệu quả dinh dưỡng mà còn giúp đất tơi xốp, giảm hiện tượng phân kết tảng, tiết kiệm đáng kể lượng phân bón.
Một trong những kỹ thuật bổ trợ rất quan trọng ở Tây Nguyên là tủ gốc bằng cỏ khô, lá cây, rơm rạ hoặc vỏ cà phê. Tác dụng:
Lưu ý: Bà con không nên phủ lớp tủ sát gốc quá, nên chừa cách gốc 20–30 cm để tránh sâu bệnh phát sinh.
Trong 2–3 năm đầu, sầu riêng con chưa giao tán, đất trong vườn còn trống. Bà con có thể tận dụng khoảng đất này để xen canh cây họ đậu, bắp, đậu phộng hoặc rau màu. Lợi ích:
Tuy nhiên, bà con lưu ý không chọn cây xen canh cạnh tranh quá mạnh về dinh dưỡng, nước tưới (như ngô trồng dày) và tránh cây ký chủ chung với sâu bệnh hại sầu riêng.
Trong quá trình canh tác, bà con thường có nhiều câu hỏi xoay quanh việc bón phân cho sầu riêng con. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến và lời giải đáp chi tiết.
Có. Nếu bà con bón phân hữu cơ tươi hoặc ủ chưa hoai mục, lượng axit hữu cơ sinh ra trong quá trình phân hủy có thể gây ngộ độc rễ, làm cây sầu riêng con vàng lá, chậm phát triển. Để tránh tình trạng này, cần:
Tùy giai đoạn phát triển, thường 20–30 ngày/lần trong 3 năm đầu. Với phân hữu cơ, bà con có thể bón 2–3 lần/năm, còn phân NPK và vi lượng thì chia nhỏ thành nhiều lần để cây hấp thu tốt, tránh sốc phân.
Không thể thay hoàn toàn. Phân bón lá chỉ có tác dụng bổ sung nhanh trong giai đoạn cây thiếu vi lượng, hay khi rễ bị tổn thương, hấp thu kém. Nguồn dinh dưỡng chính vẫn phải đến từ bón phân gốc.
Trong ba năm đầu kiến thiết cơ bản, việc bón phân cho sầu riêng con không chỉ đơn thuần là cung cấp chất dinh dưỡng cho cây, mà còn đóng vai trò quyết định đến sức khỏe, khả năng chống chịu và năng suất của cả vườn trong nhiều năm về sau. Giai đoạn này được ví như “xây móng cho ngôi nhà”, nếu nền móng vững chắc, cây sầu riêng sẽ phát triển đồng đều, ít sâu bệnh, sớm ra hoa đậu trái ổn định.
Nếu bà con tuân thủ đúng lịch bón phân cho sầu riêng con, áp dụng cách bón phân khoa học, cây sẽ khỏe mạnh, ít bệnh hại và sớm cho năng suất vượt trội.
Giỏ hàng của bạn hiện tại chưa có sản phẩm nào.
